Fortis Bank – czyli „trudne” umowy frankowe. Czy da się je unieważnić?
Umowy dawnego Fortis Banku (od 2009 roku – BNP Paribas Bank Polska S.A.) należą do umów określanych przez prawników mianem tych „trudnych” do obalenia. Jeśli zastanawiasz się czy Twoją umowę zawartą z dawnym Fortis Bankiem da się unieważnić – ten wpis jest dla Ciebie. Jeśli natomiast posiadasz kredyt w innym banku, to zapraszam Cię do lektury pozostałych moich artykułów, w których omówione zostały umowy m. in. PKO BP (https://www.lexnord.com/blog/2021/06/07/klauzule-abuzywne-pko-bp-sa/), Nordea Bank (https://www.lexnord.com/blog/2022/05/19/umowy-frankowe-dawnego-nordea-bank-i-ich-abuzywny-charakter/) czy Kredyt Bank (https://www.lexnord.com/blog/2022/11/15/kredyty-frankowe-w-kredyt-banku/).
Pozew frankowy Fortis Bank. Czy umowę z dawnym bankiem da się podważyć?
Odpowiedź na to pytanie jest prosta – oczywiście, że się da. Sprawa jest jednak o tyle skomplikowana, że umowy te były nieco inaczej konstruowane i w teorii przewidywały możliwość wypłaty i spłaty kredytu bezpośrednio we franku szwajcarskim. Z tego powodu pełnomocnicy BNP Paribas (następcy prawnego Fortisa) podnoszą, że umowy te to od samego początku kredyty stricte walutowe.
Czy umowy Fortis Bank to kredyty walutowe?
Tutaj mówię natomiast stanowcze „nie”. Skoro według pełnomocników banku kredyty dawnego Fortisa miały być kredytami walutowymi to niepotrzebne byłyby w nich zapisy dotyczące przeliczania transz do wypłaty kredytu i rat przy jego spłacie. Takie zapisy byłyby zbędne, a ich obecność potwierdza jedynie, że kredyty udzielane przez Fortis Bank to tzw. kredyty denominowane w walucie CHF. Skąd ta pewność? Z pomocą śpieszy tutaj Sąd Najwyższy – o czym poniżej.
Rodzaje kredytów – kredyty indeksowane i denominowane, a kredyty walutowe
Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach podkreśla, że z punktu widzenia polskiego systemu prawnego można wyróżnić trzy rodzaje kredytów, w których występuje (w różnych rolach) waluta obca: indeksowany, denominowany i walutowy.
Kredyt Indeksowany
W kredycie indeksowanym kwota kredytu jest podana w walucie krajowej i w tej walucie zostaje wypłacona, ale zostaje przeliczona na walutę obcą według klauzuli umownej opartej również na kursie kupna tej waluty obowiązującym w dniu uruchomienia kredytu, przy czym spłata kredytu następuje w walucie krajowej.
Kredyt denominowany
W kredycie denominowanym kwota kredytu jest wyrażona w walucie obcej, a zostaje wypłacona w walucie krajowej według klauzuli umownej opartej na kursie kupna waluty obcej obowiązującym w dniu uruchomienia kredytu, zaś spłata kredytu następuje w walucie krajowej. Z kolei w kredycie walutowym kwota kredytu jest wyrażona w walucie obcej i spłata również jest dokonywana w tej walucie. Tylko w tym ostatnim wypadku roszczenie kredytobiorcy w stosunku do kredytodawcy jest wyrażone w walucie obcej, tj. kredytobiorca może żądać od kredytodawcy wypłaty kwoty kredytu w walucie obcej. W dwóch pozostałych wypadkach żądanie kredytobiorcy w stosunku do kredytodawcy w zakresie spełnienia świadczenia (czyli wypłaty kwoty kredytu) dotyczy wyłącznie waluty krajowej. Nieprawidłowe jest zatem zrównywanie kredytów denominowanych z kredytami walutowymi. (Wyrok SN z 7.11.2019 r., IV CSK 13/19, LEX nr 2741776)
Tabele kursowe banku – zapisy niedozwolone zawarte w umowach
Klauzule przeliczeniowe zawarte w umowach Fortis Banku dotyczące wypłaty i spłaty kredytu według tabel kursowych ustalanych przez bank stanowią zapisy niedozwolone. Zapisy umowy nie przewidywały bowiem w jaki sposób ustalany będzie kurs waluty w tych tabelach. Kredytobiorca nie ma więc możliwości wyliczenia kursu stosowanego przez bank, a co za tym idzie, bank w sposób swobodny i niczym nieograniczony może kształtować jego zobowiązanie.
Klauzule abuzywne na przykładzie umowy Fortis Banku z 2006 roku
„Kwota kredytu: (…) CHF (słownie franków szwajcarskich: (…))”
„Uruchomienie Kredytu nastąpi w transzach, jednak nie więcej niż (…) PLN (słownie złotych: (…)), w następujący sposób: (…) w wysokości określonej w dyspozycji Uruchomienia Kredytu, na rachunek bankowy Kredytobiorcy wskazany w dyspozycji Uruchomienia Kredytu. (…) 9) pozostałą kwotę Kredytu, nie więcej jednak niż (…) PLN (słownie złotych: (…) na rachunek bankowy Kredytobiorcy wskazany w dyspozycji Uruchomienia Kredytu.”
„Spłata należności z tytułu Kredytu następuje z Rachunku numer: (…). Rachunek ten prowadzony jest w CHF i zasilany jest wyłącznie środkami w walucie, w której jest prowadzony. (…)”
„Kredytobiorca upoważnia Bank do obciążania Rachunku do wysokości Dostępnego salda, wszelkimi kwotami wymagalnych należności wynikającymi z Umowy (…). W przypadku gdy rachunek prowadzony jest w innej walucie niż waluta wymagalnych należności, obciążenie następuje po Przewalutowaniu.”
Powyższe zapisy jasne pokazują, że pomimo „przykrywki” w postaci pierwszego paragrafu – jakoby kredyt miał być kredytem walutowym we franku szwajcarskim, to jego wypłata i spłata następowała w złotówkach.
W sprawach nieuregulowanych w umowie zastosowanie miały mieć postanowienia „Regulaminu Produktów kredytowych dla klientów indywidualnych”, który stanowił integralną część umowy. Do pojęć niezdefiniowanych w umowie zastosowanie miały mieć definicje zawarte w regulaminie.
„Jeżeli zgodnie z dyspozycją Kredytobiorcy wypłata środków Uruchomionego Produktu kredytowego ma nastąpić w innej walucie niż waluta Produktu kredytowego określona w Umowie, to następuje to po Przewalutowaniu. Przewalutowanie następuje po kursie obowiązującym w momencie zaksięgowania dyspozycji Uruchomienia Produktu kredytowego” (§ 4 ust. 5 regulaminu);
„Przewalutowanie – wymiana walut dokonywana przez Bank i za jego zgodą po obowiązującym w Banku w dniu dokonania wymiany kursu kupna/sprzedaży walut (…)” (§ 2 pkt 20 regulaminu);
Powyżej przytoczone zapisy regulaminu odsyłają natomiast do Tabel kursowych banku, o których pisałam wcześniej.
Trudność umowy dawnego Fortis Banku
Umowy Fortisa były o tyle trudniejsze do obalenia niż umowy pochodzące z innych banków z uwagi właśnie na sprytnie skonstruowane zapisy, które na pierwszy rzut oka sugerują, iż zaciągany kredyt był kredytem walutowym. To wprowadzało w błąd nie tylko kredytobiorców, ale również wielu sędziów orzekających w sprawach frankowych. Z tego powodu początkowo linia orzecznicza w tych sprawach nie była jednolita. Na szczęście aktualnie orzecznictwo ugruntowało się już w stronę ustalania nieważności, a wyroki oddalające zdarzają się naprawdę rzadko.
Pozew frankowy Fortis Bank a wadliwość umów
Wspominając o wadach umowy Fortis Banku należy podkreślić, że poza obecnością w nich tzw. postanowień niedozwolonych można podnieść szereg innych argumentów, które w konsekwencji doprowadzić mogą do unieważnienia umowy. Kancelaria LexNord będąc w procesie taki szereg argumentów podniesie. Jeśli dalej zastanawiasz się, czy Twoją umowę da się podważyć i czy warto wnieść do sądu pozew frankowy przeciwko Fortis Bank – skontaktuj się z nami. Dokonamy indywidualnej analizy Twojej umowy całkowicie za darmo.
Zapraszamy również do lektury artykułów: Pierwsze kroki we walce z bankiem. Jak zacząć?, Kto przegrywa sprawy frankowe?, Jak wybrać odpowiednią kancelarię w sporze frankowym?, Czy musisz uczestniczyć w rozprawie frankowej? Kredyt frankowy w Kredyt Banku. Czy można pozwać bank?
