Wibor w kredytach. Kto i w jaki sposób go oblicza?
Kredytobiorcy, którzy zawarli kredyty złotówkowe także mają szansę na podważenie swojej umowy kredytu. W obecnej chwili wymienić można już szereg argumentów natury prawnej, które pozwalają wzruszyć zarówno treść umowy kredytu jak i sposób działania banku przy jej zawarciu. Ale zacznijmy od początku.
Osoby spłacające od wielu lat kredyty o tzw. zmiennym oprocentowaniu, zdążyły już na pewno odczuć, i to dosyć boleśnie, że wysokość miesięcznej raty może podlegać znacznym wahaniom. Za taki stan rzeczy odpowiada bezpośrednio poziom stawki WIBOR, który wraz z marżą banku składa się na oprocentowanie nominalne kredytów.
Co to jest wskaźnik WIBOR?
WIBOR (ang. Warsaw Interbank Offered Rate) to referencyjna wysokość oprocentowania pożyczek na polskim rynku międzybankowym. Prostym językiem można pokrótce wyjaśnić, że jest to wskaźnik oprocentowania wykorzystywany w sytuacji, kiedy banki udzielają sobie wzajemnych pożyczek. Ich zarządzaniem i przetwarzaniem zajmuje się tzw. administrator wskaźnika – aktualnie jest to GPW Benchmark S.A.
Kto i w jaki sposób oblicza WIBOR?
Wysokość stawki WIBOR ustalana jest każdego dnia roboczego o godzinie 11:00 podczas tzw. fixingu. W procedurze tej bierze udział najczęściej kilkanaście największych banków komercyjnych działających w Polsce, posiadających status tzw. dealerów rynku pieniężnego. Po zgromadzeniu wszystkich danych obliczana jest średnia arytmetyczna przedstawionych ofert.
Jak stopy procentowe NBP wpływają na wskaźnik WIBOR?
W jaki sposób jednak stopy procentowe wpływają na poziom WIBOR? Wysokość stawki WIBOR ograniczona jest z jednej strony tzw. stopą depozytową, która określa wysokość oprocentowania jednodniowych depozytów zakładanych przez banki komercyjne w NBP (im wyższy poziom stopy depozytowej, tym wyższa zyskowność depozytów założonych w bankach komercyjnych), z drugiej zaś tzw. stopą lombardową służącą do określenia maksymalnego oprocentowania kredytów na rynku międzybankowym.
W sytuacji, w której stawka WIBOR byłaby wyższa od stopy lombardowej, banki nie pożyczałyby pieniędzy od siebie, bo taniej byłoby dla nich zaciągnąć kredyt w NBP. Gdyby natomiast WIBOR był niższy od stopy depozytowej, to banki, zamiast udzielać kredytów, przekazywałyby środki na jednodniowe depozyty w NBP – byłoby to bowiem dla nich bardziej zyskowne.
Podsumowując – wzrost podstawowych stóp procentowych NBP powoduje wzrost stawki WIBOR, a ich spadek prowadzi do jej obniżenia. Na pozór wszystko wygląda jak należy i nie widać podstaw do negowania umów kredytowych opartych na zmiennym oprocentowaniu. Zastanowić się jednak należy dlaczego wskaźnik referencyjny WIBOR rośnie dziś szybciej niż stopy procentowe? Spieszę z odpowiedzią.
Wibor w kredytach. Czy ma swoje uzasadnienie?
Mając na uwadze artykuł 11 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i rady (UE) 2016/1011 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych lub do pomiaru wyników funduszy inwestycyjnych i zmieniające dyrektywy 2008/48/WE i 2014/17/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 596/2014 (dalej jako Rozporządzenie BMR), GPW Benchmark S.A. (administrator wskaźnika – przypomina autor) powinien do obliczania wskaźnika WIBOR co do zasady, stosować rzeczywiste dane wyjściowe dotyczące transakcji dokonywanych przez banki. Szkopuł w tym, iż od czasu globalnego kryzysu, spowodowanego upadkiem banku inwestycyjnego Lehman Brothers w 2008 r., w istocie do takich transakcji międzybankowych wcale nie dochodzi. Wobec tego w praktyce stopa WIBOR ustalana jest jedynie na podstawie „ofert” banków na lokowanie depozytów w innych bankach, czyli na podstawie jednostronnych ich deklaracji.
Wibor w kredytach a realia rynkowe
Oznacza to, że uzależnienie warunków oprocentowania kredytów, zawieranych z konsumentami i przedsiębiorcami, od wskaźnika WIBOR nie ma obecnie realnego uzasadnienia, a banki zarabiają kosztem kredytobiorców ogromne sumy na WIBOR-ze, który nie oddaje realiów rynkowych i nie odzwierciedla kosztu pozyskania pieniądza. Jaskrawym przykładem jest to, że podczas tworzenia tego wpisu stawki WIBOR-u 3M, 6M i 1Y są wyższe od stopy lombardowej, która przecież miała określać górną jego granicę.
Brak należytej i wyczerpującej informacji o ryzyku zmiennej stopy procentowej
Należy zwrócić uwagę na charakter osoby prawnej jaką jest bank. Pozostaje on instytucją zaufania publicznego (art. 2 ustawy prawo bankowe) z czego wynika szczególny obowiązek informacyjny wzmocniony również przez system prawny Unii Europejskiej. Mowa tutaj o tzw. dyrektywach MiFID I i II. Czytamy z nich wprost, że na instytucjach finansowych (w tym bankach) spoczywa m.in. obowiązek informowania o granicach ryzyka finansowego (por. wyrok SN z 5 października 2012 roku, IV CSK 166/12).
Konsument powinien, dzięki przejrzystej konstrukcji postanowień umownych, a także dzięki informacjom udzielanym przez drugą stronę zawieranej umowy, być świadomy sposobu działania mechanizmów używanych przez bank, które wpływają na ustalenie ostatecznej wysokości jego zobowiązania. Nie sposób nie odnieść wrażenia, że informacja o ryzyku związanym ze zmienną stopą procentową przekazywana była przez banki zdawkowo, a często nawet nie przekazywana w ogóle.
Jestem również pewna, że większość z Was żyła w przeświadczeniu, że wskaźnik WIBOR oparty jest na referencyjnej stopie procentowej ogłaszanej przez NBP, a nawet jeśli nie oparty, to bardzo ściśle z nią powiązany. Po lekturze powyższego okazuje się jednak, że nie do końca tak jest. Zastanówmy się więc teraz, czy nie powinniście być w posiadaniu tej ważnej wszakże wiedzy w dniu podpisywania umowy kredytu? Moim zdaniem – zdecydowanie tak.
Żródło https://frankowicz.info/stopa/
Powyższe również stanowić może podstawę do podważenia umów kredytów złotówkowych.
Kwestionowanie postanowień umowy kredytu złotówkowego w postępowaniu sądowym
Do sądów wpłynęły już pierwsze pozwy kredytobiorców, posiadających kredyty złotówkowe, niemniej jednak za wcześnie jest jeszcze by mówić o wypracowanej linii orzeczniczej tak jak ma to miejsce w przypadku umów “frankowych”. Niewątpliwym jest jednak fakt, iż stawka WIBOR nie stanowi wskaźnika ustalanego w sposób przejrzysty, co może być podstawą do podważenia postanowień umownych dotyczących oprocentowania kredytu. Dodatkowym argumentem będzie również omówiony wyżej brak spełnienia przez banki ciążącego na nich obowiązku informacyjnego względem konsumentów.
Co można zyskać podważając umowę kredytu złotowego?
Skutkiem podważenia umowy kredytu złotówkowego może być:
- nieważność całej umowy – a co za tym idzie zwrot wzajemnie dokonanych świadczeń, co oznacza, iż bank musi oddać kredytobiorcy wszystkie kwoty, które wpłacił w związku z nieważną umową, kredytobiorca zaś oddaje do banku jedynie “czystą” kwotę zaciągniętego kredytu;
- bezskuteczność całej klauzuli oprocentowania kredytu – przy uznaniu przez Sąd, że klauzula zawierająca odniesienie do WIBOR-u stanowi niedozwolone klauzule umowne, prowadzi do tego, iż powinno nastąpić ustalenie nieistnienia postanowień dotyczących wszystkich składników oprocentowania kredytu;
- określenie oprocentowania kredytu jako samej marży wskazanej w umowie – w tym przypadku z treści umowy usuwa się zapisy dotyczące wskaźnika WIBOR przy pozostawieniu w mocy pozostałej jej treści, co oznacza, że po stronie kredytobiorcy powstanie nadpłata, która powinna być mu zwrócona przez bank;
- ustalenie poziomu WIBOR z dnia podpisania umowy na cały okres kredytowania – to korzystne rozwiązanie w przypadku umów kredytowych zawieranych w czasie niskich wartości indeksów WIBOR. Posiadacz takiego kredytu zyska gwarancję stałej raty przez cały czas trwania kredytu oraz możliwość zaliczenia nadpłaconych dotychczas odsetek, wynikających ze wzrostu stawek, na poczet spłaty kapitału;
Czy Twoją umowę kredytu złotówkowego można podważyć?
Na wstępie konieczna jest z analiza umowy oraz przeprowadzenie wywiadu co do okoliczności, które towarzyszyły jej zawarciu. Przede wszystkim musimy ustalić jak wyglądała procedura przed podpisaniem umowy kredytu, czy istniała możliwość negocjacji postanowień umownych, czy bank poinformował w sposób wyczerpujący i rzetelny o konsekwencjach zastosowania w umowie kredytu zmiennego oprocentowania stawką WIBOR. W tym celu koniecznym jest, aby dostarczyć nam dokumentację związaną kredytem tj.:
- umowę kredytu wraz z aneksami;
- wszystkie załączniki, które podpisywaliście Państwo przed lub w trakcie zawarcia umowy.
Analiza umowy wraz z innymi dokumentami jest całkowicie bezpłatna. Zapraszam serdecznie do kontaktu: kancelaria@lexnord.com, telefon komórkowy: 516 076 132 lub na stronę Kredyty Wibor na której umieściliśmy więcej niezbędnych informacji.
