Ubezpieczenie i oprocentowanie pomostowe. Czy takie postanowienia są abuzywne? jakie są szanse na zwrot wpłaconych pieniędzy?
Banki udzielające kredyty hipoteczne lubują się w zabezpieczaniu swoich produktów kredytowych. Umowy przeładowane są różnorakimi formami zabezpieczeń chroniącymi kredytobiorcę w niemal w każdym możliwym zakresie. Ten artykuł poświęcony zostanie instytucji ubezpieczenia pomostowego i zapisie podwyższającym oprocentowanie kredytu na okres jego obowiązywania. Czym są te instytucje i czy stanowić mogą zapisy niedozwolone – dowiecie się z jego lektury.
Czym jest ubezpieczenie pomostowe?
Najczęściej spotykaną formą zabezpieczenia banku na wypadek niewypłacalności kredytobiorcy jest wpis hipoteki do księgi wieczystej. Zanim jednak zostanie w tej księdze umieszczony, mija przeważnie kilka miesięcy i w tym czasie bank ponosi ryzyko, że dojdzie do sytuacji, w której udostępnił już kwotę kredytu, a ostatecznie do wpisu w KW nie doszło. Aby zminimalizować to ryzyko wprowadzono instytucję ubezpieczenia pomostowego kredytu do czasu uzyskania wpisu do hipoteki. Jest to więc swego rodzaju gwarancja odszkodowania za ewentualną utratę praw do hipoteki, do której może dojść, o ile konsument nie wywiąże się ze spłaty kredytu. Ubezpieczenie pomostowe kredytu hipotecznego ma zatem chronić wyłącznie interesy banku.
Czy klauzula ubezpieczenia pomostowego może zostać uznana za abuzywną?
Kwestia tego, czy klauzule ubezpieczenia pomostowego stanowić mogą zapisy niedozwolone została szeroko omówiona w artykule dotyczącym ubezpieczenia niskiego wkładu własnego (UNWW). Problemy tam poruszone pozostają aktualne również w odniesieniu do ubezpieczenia pomostowego.
Możliwość odzyskania składek ubezpieczenia pomostowego
Do roku 2022 nie można było liczyć na zwrot wpłaconych tytułem ubezpieczenia pomostowego kwot, chyba, że przy sądownym uzyskaniu wyroku orzekającego o bezskuteczności tego typu klauzuli. Drugą możliwością uzyskania takie zwrotu był tryb reklamacyjny – po interwencji UOKiKu, który uznał, że o wygaśnięciu ubezpieczenia decydować powinna data wpisu hipoteki, nie zaś moment dostarczenia dowodu tego wpisu do banku, a zapisy stanowiące inaczej są zapisami niedozwolonymi. Można było się więc ubiegać jedynie o zwrot środków pobranych przez bank po wpisie hipoteki do KW.
Ustawa, która gwarantuje zwrot ubezpieczenia pomostowego
W 2022 roku Ministerstwo Sprawiedliwości podjęło działania by ubezpieczenie pomostowe obligatoryjnie miało charakter zwrotny. W związku z tym przygotowano ustawę zmieniającą ustawę z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami. Jej projekt trafił do sejmu 6 lipca 2022 roku. Ustawa w zmienionym brzmieniu weszła w życie 17 września 2022 roku.
Zgodnie z jej brzmieniem banki dalej są uprawnione do pobierania ubezpieczenia pomostowego, jednak:
- dodatkowe opłaty mogą być naliczane wyłącznie do czasu dokonania wpisu hipoteki do księgi wieczystej,
- po dokonaniu wpisu hipoteki bank musi zwrócić konsumentowi koszt ubezpieczenia pomostowego lub zaliczyć go na poczet spłaty kredytu.
Kto może ubiegać się o zwrot składek na ubezpieczenie pomostowe?
Należy pamiętać, że o zwrot ubezpieczenia pomostowego ubiegać się mogą wyłącznie osoby, które zawarły umowy o kredyt hipoteczny po dniu wejścia w życie nowelizacji ustawy, a więc po 17 września 2022 roku lub zawarły umowy kredytowe przed tą datą, ale jeszcze nie doczekały się ustanowienia hipoteki w księdze wieczystej. Pozostałym pozostaje jedynie ścieżka sądowa.
Oprocentowanie pomostowe – klauzula uznana za niedozwoloną
Oprócz stosowania samego ubezpieczenia pomostowego banki wprowadzały do umów klauzule, które zastrzegają dodatkowo w „okresie pomostowym” pobieranie wyższego oprocentowania. Klauzula, która uprawnia bank do pobierania takiego wyższego oprocentowania po wpisie hipoteki a przed powiadomieniem banku o tym fakcie, została uznana za niedozwolone postanowienie umowne wyrokiem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z 6 sierpnia 2009 r. (XVII AmC 512/09).
Za niedozwolone zostało uznane postanowienie umowne stosowane we wzorcu umownym o następującej treści: „Do czasu przedłożenia odpisu z KW nieruchomości będącej przedmiotem zabezpieczenia zawierającej prawomocny wpis hipoteki na rzecz Banku na pierwszym miejscu i niezawierającego obciążeń, które nie zostały zaakceptowane przez Bank, oprocentowanie podwyższone jest: a) w przypadku braku księgi wieczystej lub wypłaty kredytu/I transzy kredytu przed uzyskaniem przez Kredytobiorcę tytułu prawnego do nieruchomości stanowiącej przedmiot hipoteki o 2 punkty procentowe, b) w przypadku gdy założona jest księga wieczysta nieruchomości o 1 punkt procentowy. 2. Podwyższone oprocentowanie zostanie zniesione z pierwszym dniem następnego miesiąca od otrzymania przez Bank odpisu z księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości stanowiącej przedmiot zabezpieczenia, o której mowa w ust. 1. 3 (…) Bank może odmówić zniesienia podwyższonego oprocentowania, o którym mowa w ust. 1, jeżeli Kredytobiorca ma zaległości w spłacie kredytu” (wpisane do rejestru klauzul niedozwolonych pod nr 1740).
Sądy zgadzają się, że oprocentowanie pomostowe uznać należy za niedozwolone
W jednym z wyroków (wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie z dnia 21 sierpnia 2018 roku w sprawie VI C 673/16), czytamy, że już sam taki sposób określenia momentu, od którego upada przewidziane zabezpieczenie rodzi poważne zastrzeżenia, gdyż faktycznie przerzuca na konsumenta ciężar związany z niepewnością co do momentu, w którym nie tylko nastąpi sam wpis hipoteki na rzecz banku, ale także zostanie mu wydany przez Sąd wieczystoksięgowy odpis stwierdzający treść wpisu w dziale IV księgi wieczystej. Tymczasem, konsument nie ma żadnego wpływu ani na czas, w jakim sąd wieczystoksięgowy dokona założenia księgi wieczystej, wpisu hipoteki na rzecz banku, ani na termin, w jakim Sąd wyda mu odpis. Na konsumenta bezpodstawnie przerzucono także tym samym ciężar związany z potencjalnymi błędami, omyłkami Sądu rozpoznającego wniosek. Z tego powodu należy uznać, że zapis umowny jest sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta.
Ponadto, sformułowanie postanowienia dot. ubezpieczenia pomostowego jest sprzeczne z dobrymi obyczajami również z tego powodu, że nie uwzględnia faktu, iż już z chwilą wpisu hipoteki zabezpieczającej kredyt udzielony konsumentowi, Bank uzyskuje żądane zabezpieczenie. Tymczasem, mimo że jego interesy zostają w tym zakresie zaspokojone z dniem wpisu, konsument nadal zmuszony jest opłacać składkę ubezpieczenia pomostowego, które zgodnie z brzmieniem postanowień umownych ma mieć jedynie charakter przejściowy i ze swej istoty zabezpieczać.
Czas sprawdzić Twoją umowę pod kątem zapisów niedozwolonych!
Może i Ty masz szansę by odzyskać niesłusznie wpłacane składki ubezpieczeniowe lub wpłaty tytułem zawyżonego oprocentowania – prześlij nam swoją umowę, a my dokonamy jej wnikliwej analizy pod kątem abuzywności. Kontakt do LexNord: telefon: 516 076 132, e-mail: kancelaria@lexnord.pl
Jeśli natomiast chcesz dowiedzieć się czegoś więcej na temat klauzuli ubezpieczeniowych standardowo zawieranych w umowach kredytowych i tego czy istnieje szansa by odzyskać wpłacone tytułem składek pieniądze – śledź naszego bloga. Kwestia ubezpieczenia niskiego wkładu własnego (UNWW) dostała szeroko omówiona tutaj.
