Kredyt przeznaczony na nieruchomość służącą do prowadzenia działalności. Czy taką umowę można unieważnić?
By móc w sądzie skutecznie powoływać się na występowanie w umowie kredytu CHF klauzul abuzywnych wymagane jest posiadanie statusu konsumenta. Wynika to bezpośrednio z brzmienia przepisu dotyczącego postanowień niedozwolonych tj. art. 3851 k.c. Kto taki status będzie posiadać i czy w przypadku przeznaczenia kredytu frankowego na nieruchomość, w której prowadziło się lub prowadzi działalność gospodarczą można skutecznie pozwać bank? O tym dowiesz się czytając niniejszy artykuł.
Status konsumenta – co oznacza i czy można go utracić?
Zgodnie z art. 221 k.c. za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Co istotne, status konsumenta należy badać „na moment” dokonywania danej czynności prawnej. Jeżeli więc kredyt zaciągnąłeś na zakup mieszkania czy domu na cele mieszkaniowe, a dopiero później zarejestrowałeś w nim działalność gospodarczą nie oznacza to, że tracisz ochronę konsumencką. O tym, że statusu konsumenta w sprawie frankowej nie da się utracić pisałam szerzej tutaj – Czy można utracić status konsumenta (kliknij w link) i dowiedz się ponadto, jak wykształcenie i wykonywany zawód wpłynąć mogą na Twoją sytuację procesową. O tym natomiast jak wygląda sytuacja prawna frankowiczów wynajmujących kredytowane nieruchomości pisałam w tym artykule – Wynajem kredytowanej nieruchomości
Zakup nieruchomości przeznaczonej w części na użytek związany z działalnością gospodarczą lub zawodową
Wiemy już, że fakt przeznaczenia domu, czy mieszkania do prowadzenia działalności, które miało miejsce już po zawarciu umowy kredytu, nie powoduje utraty statusu konsumenta. Co jednak z tymi kredytobiorcami, którzy swój kredyt indeksowany do CHF lub denominowany w CHF przeznaczyli w części na taki użytek (związany z działalnością gospodarczą lub zawodową) już w momencie podpisywania umowy kredytu i z umowy tej ten fakt wynika wprost? Na szczęście mam dla nich dobrą informację – oni również mają szansę na unieważnienie umowy kredytu.
Wcześniejsze rozważania Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
Trybunał już wcześniej wypowiadał się w temacie możliwości korzystania z przywilejów przysługujących konsumentom przez osoby, które zawarły umowę w części na użytek gospodarczy. Wyrok TSUE w wyroku z 20.01.2005 r. w sprawie Gruber (C-464/01), bo o nim mowa, dotyczył jednak innej niż omawianej dzisiaj kwestii, a mianowicie jurysdykcji (właściwości) sądu, gdy konsument nabywa towar czy usługę w innym kraju. W takim przypadku co do zasady sprawę powinien rozpoznać sąd, w którym siedzibę ma przedsiębiorca, jednakże konwencja brukselska daje możliwość pozwania przedsiębiorcy w państwie, w którym ma miejsce zamieszkania konsument.
Jest to wyjątek od ogólnej zasady. W wyroku w sprawie Gruber TSUE przyjął, że z wyjątku tego może korzystać osoba, która zawarła umowę częściowo w celu związanym z działalnością gospodarczą, ale tylko wówczas, „gdy użytek gospodarczy jest na tyle marginalny, iż odgrywa jedynie nikłą rolę w ogólnym kontekście danej transakcji, przy czym bez znaczenia pozostaje fakt, iż pozagospodarczy aspekt ma charakter dominujący”.
Pojęcie „konsumenta” należy rozumieć szerzej – korzystny wyrok TSUE
W dniu 8 czerwca 2023 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał kolejny korzystny dla frankowiczów wyrok, tym razem w sprawie C-570/21. W wyroku tym TSUE stwierdził, że art. 2 lit. b) dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że pojęcie „konsumenta” w rozumieniu tego przepisu obejmuje osobę, która zawarła umowę kredytu do użytku częściowo związanego z jej działalnością gospodarczą lub zawodową, a w części niezwiązanego z tą działalnością, wspólnie z innym kredytobiorcą, który nie działał w ramach swojej działalności gospodarczej lub zawodowej, jeżeli cel działalności gospodarczej lub zawodowej jest tak ograniczony, że nie jest on dominujący w ogólnym kontekście tej umowy.
Ważne wnioski płynące z orzeczenia Trybunału – ograniczony czy dominujący cel umowy
TSUE wskazał, że w celu ustalenia, czy dana osoba jest objęta zakresem pojęcia „konsumenta”, a w szczególności, czy gospodarczy cel umowy kredytu zawartej przez tę osobę jest tak ograniczony, że nie jest on dominujący w ogólnym kontekście tej umowy, sąd rozpoznający daną sprawę frankową jest zobowiązany uwzględnić wszystkie istotne okoliczności towarzyszące tej umowie, zarówno ilościowe, jak i jakościowe, takie jak w szczególności podział wykorzystania pożyczonego kapitału na działalność zawodową i pozazawodową, a w przypadku większej liczby kredytobiorców okoliczność, że tylko jeden z nich realizuje cel gospodarczy lub że kredytodawca uzależnił udzielenie kredytu przeznaczonego na cele konsumenckie od częściowego przeznaczenia pożyczonej kwoty na spłatę długów związanych z działalnością gospodarczą lub zawodową.
Status konsumenta posiadają frankowicze, którzy zaciągnęli kredyt również w celu związanym z prowadzoną działalnością gospodarczą
Z powyższych rozważań TSUE wynika, że status konsumenta posiadają także osoby, które zaciągnęły kredyt również w celu związanym z prowadzoną działalnością gospodarczą, nawet w przypadku, gdy cel ten nie ma charakteru na tyle marginalnego, iż odgrywa on jedynie nikłą rolę w ogólnym kontekście danej umowy. Jednocześnie jednak cel ten nie powinien być dominujący względem części przeznaczonej na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności. Decydujące o tym będą okoliczności faktyczne sprawy, które powinien zbadać pod tym kątem sąd ją rozpoznający.
Unieważnienie kredytu a działalność gospodarcza w mieszkaniu
Frankowicze zawierali umowę jako konsumenci, w momencie gdy związek z działalnością gospodarczą lub zawodową nie był dominujący. Tym samym kredytobiorcy tacy podlegają ochronie konsumentów, wprowadzonej zarówno przepisami prawa europejskiego, jak i krajowego. Jeśli masz wątpliwości czy podlegasz ochronie konsumenckiej – skontaktuj się z Lexnord. Wstępna analiza umowy kredytowej jest całkowicie bezpłatna.
