Ryczałt za noclegi kierowców. Wyłom w orzecznictwie

 

Ryczałt za noclegi kierowców i związany z nim wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z 5 listopada 2018 r. w sprawi o sygn. akt VIII Pa 147/18, być może stanie się początkiem zmiany linii orzeczniczej w sądach, która ukształtowała się po uchwale 7 sędziów SN z dnia 26 października 2017 r.

Dotychczasowa praktyka

W dniu 24 listopada 2016 r. Trybunał Konstytucyjny w sprawie o sygn. akt K 11/15 stwierdził niekonstytucyjność przepisów o ryczałtach za noclegi dla kierowców w transporcie międzynarodowym. Zasadnicze znaczenie dla ukształtowania się linii orzeczniczej w tym zakresie miała natomiast uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2017 r. w sprawie o sygn. akt III PZP 2/17. Zgodnie z nią do ryczałtów za nocleg nie stosuje się wprawdzie art. 21 a ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców, ale w przypadku, gdy pracodawca nie uregulował zasad zwrotu należności z tytułu podróży służbowej, w układzie zbiorowym pracy, regulaminie wynagradzania, lub w umowie o pracę zastosowanie znajduje art. 775§ 5 k.p.

Oznacza to, że dotychczas sądy orzekały w tego typu sprawach, iż ryczałt za noclegi kierowców należy się za przebywanie w podróży służbowej niezależnie od tego, czy poniósł jakiekolwiek koszty noclegu, a tym bardziej od tego, czy te koszty wykazał. Wyrok SO być może zapowiada zmiany

Wydaje się, że wyrok Sądu Okręgowy w Łodzi wyłamuje się z dotychczasowej linii orzeczniczej.

W powyżej wskazanym wyroku Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, na to że:

• najważniejszym skutkiem wyroku TK jest uznanie, że art. 21 a ustawy o czasie pracy kierowców w związku z art. 77 5 § 2,3 i 5 k.p. – nie może stanowić podstawy do zasądzenia kierowcy zawodowemu zwrotu kosztów noclegu w zagranicznych podróżach służbowych;
• -w uzasadnieniu wyroku TK ponadto wskazał, iż koszty podróży służbowej pracowników ustawodawca uregulował dwutorowo tj.
  -w stosunku do pracowników państwowej lub samorządowej sfery budżetowej – tryb ustalania warunków oraz wysokość należności została uregulowana w rozporządzaniu;
  w stosunku do pozostałych pracowników ustawodawca pozostawił tę kwestię stroną stosunku pracy tj. pracodawcy i pracownikowi;
• zdaniem TK, sytuacja kierowców w transporcie międzynarodowym, którzy cały czas pozostają w podróży służbowej jest zasadniczo różna od sytuacji pracowników, którzy takie podróże służbowe odbywają incydentalnie;
• niewłaściwe jest założenie, że art. 771§ 5 k.p. i rozporządzenie z tytułu podróży służbowych powinno znaleźć zastosowanie do każdego wykonywanego przewozu, bowiem jest to sprzeczne z ratio legis tych przepisów i świadczy o nieadekwatności przyjętego środka w stosunku do regulowanej dziedziny.

Wnioski

Zgodnie z wyrokiem SO w Łodzi z 5 listopada 2018 r. w sprawi o sygn. akt VIII Pa 147/18:

• należy przyjąć, że niewłaściwe jest założenie, iż do rekompensaty za podróż służbową powinny znaleźć zastosowanie przepisy powszechnie obowiązujące w tym art. 775§5 k.p. kodeksu pracy, bowiem stanowi to ewidentną sprzeczność z wyrokiem TK;
• zauważyć trzeba, że w orzeczeniu TK zakwestionował cały dotychczasowy mechanizm rozliczania należności z tytułu podróży służbowych kierowców, co w sposób niewątpliwy wyklucza możliwość odwołania się do dotychczasowych rozwiązań;
• w przypadku firm transportowych nienależących do sfery budżetowej należności z tytułu podróży służbowych i warunki ich wypłacania, powinny zostać unormowane w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę;
• „jeśli decyzja pracodawcy (polecenie wyjazdu) powoduje powstanie dodatkowych kosztów, nieobjętych wynagrodzeniem zasadniczym pracownika, to oczywiście obowiązkiem zatrudniającego jest ich zwrot” – oznacza to, że przewoźnik powinien zwrócić kierowcy koszty noclegów, wówczas gdy kierowca udowodni wysokość poniesionych kosztów.

Brak jest podstaw do tego, by kierowcy dochodzili od firm transportowych zryczałtowanych kosztów wg. stawek z rozporządzenia chyba, że co innego wynika z układu zbiorowego pracy, regulaminu wynagradzania lub umowyo pracę.
Autor: apl. radc. Agnieszka Dudek – Niestrój

Źródła:
– ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy ( j.t. Dz. U. z 2018 r. poz. 917) http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19740240141/U/D19740141Lj.pdf
– wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 listopada 2016 r. sygn. akt K 11/15 http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20160002206
– uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2017 r. w sprawie
o sygn. akt III PZP 2/17 http://sn.pl/sites/orzecznictwo/Orzeczenia3/I%20PK%20210-16-2.pdf
– wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z 5 listopada 2018 r. w sprawi o sygn. akt VIII Pa 147/18 https://www.saos.org.pl/judgments/367049